ارزشمندی های جنگل های شمال

جنگلهای حوزه رویشی خزری که به نام جنگلهای شمال نامیده می‌شود نواری باریک به طول ‪ ۸۰۰‬کیلومتر و عرض متوسط ‪ ۲۵‬کیلومتر را در نیم رخ شمالی رشته کوه ‌البرز به وجود آورده است. این جنگلها تنها منطقه ایران محسوب می‌شوند که می‌توان از چوب آن به نحو تجاری برداشت کرد. انبوهی و نزدیکی به دریا، شهرها و روستاهای مجاور این جنگلها را به محیطی جذاب برای گردشگران تبدیل کرده است.

پژوهشگر مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران در باره ارزشمندی‌های جنگل‌های شمال به ایرنا گفت : جنگل‌های خزری مطابق برخی فرضیات متعلق به دوران سوم زمین شناسی است.

"یوسف گرجی بحری" افزود : این در حالی است که مشابه این جنگل‌ها در اروپا، اغلب بر اثر یخبندان‌های دوران چهارم از بین رفته است.

وی اظهار داشت: جنگل‌های خزری از کهن‌ترین جنگل‌های مناطق معتدل جهان است و بعضی از درختان این منطقه، نظیر لرگ و انجیلی ، در اروپا فقط به صورت فسیل یافت می‌شود.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد : جنگل‌های شمال را مادر جنگل‌های پهن برگ اروپا می‌دانند زیرا کوه‌های قفقاز مانع ورود یخبندان‌های عرض‌های شمالی به این منطقه شد.

به گفته او از نظر دیرین شناسی گیاهی، جنگل‌های شمال موزه‌ای از گیاهان دوران سوم زمین شناسی و شناسنامه نیاکان جنگل‌های اروپا است.

گرجی ویژگی دیگر جنگل‌های شمال را تنوع و غنای گونه‌های گیاهی برشمرد و گفت: از حدود هشت هزار گونه گیاهی ایران، در حدود ۱۸۰۰ گونه در جنگل‌های شمال وجود دارد که معادل ‪ ۲۲/۵‬ درصد است.

پژوهشگر مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران افزود: از گیاهان موجود در جنگل‌های شمال، ‪ ۵۰۰‬گونه انحصاری این منطقه است که گونه‌های درختی شمشاد، انجیلی، سفید پلت و لرگ از آن جمله اند.

وی بیان داشت: نزدیک به ‪ ۱۶۰‬گونه چوبی در شمال می‌روید در حالی که در تمام اروپا فقط ‪ ۴۰‬گیاه چوبی وجود دارد.

این پژوهشگر با اشاره به طبیعی و بکر بودن عمومی جنگل‌های شمال گفت: در جنگلهای طبیعی، تنوع زیستی گیاهی و جانوری بالاست و همین باعث پایداری اکوسیستم می‌شود و می‌توان آن را مدلی برای تغییر جنگلهای مصنوعی به طبیعی در نظر گرفت.

گرجی افزود: جنگل‌های شمال به طورکلی پهن برگ و کوهستانی است و امتداد ارتفاعی آن از ساحل دریا تا دارمرز، در حدود ‪ ۴۰‬تا ‪ ۵۰‬کیلومتر و کم ‌است که به همین دلیل از نظر بوم شناختی در دنیا کم نظیر محسوب می‌شود.

وی گفت: تنوع جانوری در جنگ‌های شمال زیاد است ولی تعداد جانورشناسان کشور ما بسیار کم است.

جنگل، همچنان که از اجزای مختلف تشکیل شده‌است، زمینه‌های مختلف و متعددی برای بهره‌وری دارد و برداشت چوب، تنها یکی از موارد استفاده ازجنگل هاست. در گذشته چوب را محصول اصلی جنگل و گیاهان دارویی‌و صمغ و رزین و امثال این‌ها را محصول فرعی جنگل می‌نامیدند. هم‌اکنون به دلیل روشن شدن ارزش محصولات فرعی و لزوم برداشت کمتر چوب، نام محصول اصلی به محصول چوبی و عنوان محصول فرعی به محصول غیرچوبی تغییر یافته است.

کارشناس ناظر اداره‌کل منابع طبیعیغرب مازندران در این‌باره گفت : ما بیشتر به چوب جنگل توجه می‌کنیم و مواردی همچون ارزش تفرجی جنگلهای شمال، معطل باقی مانده است.

" عباس تقی پور" افزود: برای مثال مدیریت رودخانه‌های جنگلی و ایجاد سد، دریاچه مصنوعی و تفریحی و ماهی‌گیری و استخر پرورش ماهی و فعالیت‌هایی چون زنبورداری و روستاهای پایدار، درحد خیلی کم به چشم می‌خورد.

وی درباره قدمت جنگلهای شمال گفت: گمان می‌رود این جنگل‌ها در اواخر دوران سوم زمین شناسی به وجود آمده است و اکنون یکی از پژوهشگران در پایان نامه دکتری خود با نمونه‌برداری از مرداب‌های شمال مشغول تحقیق در این زمینه است.

این کارشناس ارشد جنگل داری گفت: تنوع زیستی جنگلهای شمال بالاست ولی برخی گونه‌ها نظیر ملج، نمدار، بارانک و گیلاس جنگلی در حال انقراض هستند.

تقی‌پور تاکید کرد: باید گروه‌های خاصی پیگیر مسایل مربوط به گونه‌های در حال انقراض باشند و تحقیقاتی برای حفظ و تکثیر آنها انجام شود.

وی گفت: طبیعی بودن جنگل‌های شمال در حد ‪ ۸۰‬درصد است و توجه به طبیعی ماندن جنگل، هم‌اکنون بیش ازگذشته است زیرا گونه‌های خارجی کمتر وارد می‌شود و به زادآوری طبیعی بیشتر توجه می‌گردد.

کارشناس ناظر اداره کل منابع طبیعی غرب مازندران اظهار داشت: در مناطقی که طرح جنگل‌داری اجرا می‌شود مسن بودن درختان در حد ‪ ۲۰‬درصد و در جاهای دیگر در حد ‪ ۹۰‬درصد است.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نوشهر و چالوس به گفت: این جنگل‌ها در جنوب منطقه اروپ - سیبری قرار گرفته و به نام ناحیه خزری یا هیرکانی معروف است.

"فرهنگ اسداللهی" افزود: جنگلهای شمال با تعدادی از گونه‌های دوران سوم زمین شناسی مانند سرخدار، زربین، راش، لرگ، گردو و انجیلی مشخص می‌گردد.

به گفته او دو عامل بارز اقلیمی و خاکی باعث شده است در جنگلهای شمال، از شرق به غرب جوامع مختلف گیاهی به وجود آید.

این استادیار دانشگاه درباره آب و هوای منطقه گفت: اقلیم جنگل‌های شمال درجلگه، معتدل و مرطوب و در ارتفاعات، درفصل پاییز مرطوب و در فصل زمستان سرد و مرطوب است.

اسداللهی تاکید کرد : جنگل‌های شمال از نظر غنای گونه‌های بومی و تنوع ژنتیکی، با ارزش است و باید به صورت ذخیرگاه ژنتیکی بسیاری از گونه‌ها در نظر گرفته شود.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد نوشهر و چالوس اضافه کرد : برخی از گونه‌های بومی این منطقه نظیر لیلکی، سفید پلت، شمشاد، انجیلی که بسیار با ارزش هستند، در خطر انقراض قرار دارند و سفید پلت و شمشاد باید به صورت ذخیرگاه نگهداری شود.

وی اظهار داشت: سوزنی‌برگان بومی جنگ‌های شمال نظیر سرخدار، نوش، ارس، زربین و باقیمانده دوران سوم زمین شناسی هستند.

این جامعه شناس گیاهی افزود: جنگل‌های شمال از نظر جغرافیای گیاهی و تنوع زیستی به دو منطقه متمایز" خزری غربی " و " خزری شرقی" تقسیم می‌شوند.

اسداللهی درباره منطقه خزری غربی گفت: این منطقه ‌از آستارا تا دره زیارت گرگان ادامه دارد و گونه‌های شاخص آن لیلکی، شمشاد، راش و شاه بلوط است.

وی ادامه داد : منطقه شرقی از دره زیارت گرگان تا بجنورد ادامه دارد و گونه‌های شاخص آن افرای ترکمنی و نوش است.

این استادیار دانشگاه گفت : جنگل‌های شمال بسیار غنی است و دست کم ‪۸۰‬ گونه درختی و ‪ ۵۰‬گونه درختچه‌ای در آن وجود دارد.